Buurtgeschiedenis Spoorwegkwartier
”Van argrarisch veengebied, naar later bedrijvigheid met molens, brouwerijen en linnen, naar nu een fijne stadswijk met woningen en ondernemingen.”
Spoorwegkwartier (bestaande uit de Zijlweg, Zijlweg Zijweg, Spoorwegstraat, Delftstraat, Julianalaan, Emmalaan, Prinsesselaan en Regentesselaan) is een buurt in Haarlem. Het is officieel een onderdeel van de Bloemenbuurt, dat weer onderdeel is van Duinwijk in stadsdeel Haarlem Zuid-West (volgt u het nog?). Het huidige Spoorwegkwartier wordt begrensd door het spoor, de Zijlweg en de Westelijke randweg. De buurten Spoorwegkwartier (ten noorden van de Zijlweg) en de Bloemenbuurt (ten zuiden van de Zijlweg) bevonden zich bij het ontstaan nog in Overveen, gemeente Bloemendaal.
Nadat in de 8ste-9de eeuw voor het eerst bebouwing ontstond in het huidige centrum van Haarlem, was op de plek van het huidige Spoorwegkwartier een veengebied tussen strandwallen. Voor afwatering van het gebied werden de Delft en de Garenkokersvaart gedolven. In 1475 was de Zijlweg klaar, als verbindingsweg tussen de strandwallen. Het gebied rond de Zijlweg – dat ontstond door expansie buiten de stadswallen van Haarlem – werd eerst gebruikt door argrariërs, om later te dienen voor bedrijvigheid zoals brouwerijen en linnen. Er stonden op een bepaald moment verschillende korenmolens, waaronder Molen ‘de Haan’ op de kruising van de Spoorwegstraat met de Zijlweg.
De spoorlijnen in onze buurt werden aangelegd tussen 1839 en 1881, toen nog met gelijkvloerse kruisingen van de straten met het spoor. De meeste woningen in het (toen nog Overveense/Bloemendaalse) Spoorwegkwartier zijn gebouwd aan het begin van de 20ste eeuw. Ondanks heftige protesten is de gemeente Bloemendaal op 21 april 1927 een lap grond van circa 250 hectare, 615 woonhuizen, 35 bedrijfspanden en meer dan 2000 inwoners kwijt geraakt aan
de gemeente Haarlem. Bloemendaal verloor naast onze buurt ook de rest van het Zijlweggebied, het IJsbaangebied, het Ramplaankwartier en het zuidelijk tuinbouwgebied Oosterduin. Zowel de Tweede als de Eerste Kamer bleek gevoelig voor de argumenten van de gemeente Haarlem en Gedeputeerde Staten van Noord-Holland om Haarlem meer ruimte te bieden voor groei en ontwikkeling.
Het verlies van het Zijlweggebied woog voor Bloemendaal heel zwaar. De Julianalaan werd in twee stukken gesneden: een voortaan Haarlems deel en een blijvend Overveens deel. De namen die herinneren aan het koninklijke huis werden aan de Haarlemse kant gescheiden van die aan de andere zijde van de spoorlijn. Oranje Nassau en Prins Hendrik en Prins Maurits in Overveen moesten het doen zonder Emma en Wilhelmina in Haarlem. De Overveense Wilhelminalaan werd omgedoopt tot de Haarlemse Regentesselaan. Deze naamsverandering zal zeker verband hebben gehouden met het bestaan van de Wilhelminastraat in het centrum van Haarlem, het Wilhelminapark in Haarlem-Zuid en de van Heemstede overgenomen Wilhelminalaan.
Bekende oud bewoners in onze buurt
- Anton Pieck (Emmalaan 8)
- Frans Piët, de tekenaar van Sjors en Sjimmie woonde op Regentesselaan 29
- Actrice Elisabeth Andersen
